Η απώλεια των λενινιστικών χαρακτηριστικών του ΚΚΕ

[…] δεν είμαστε ούτε σταλινικό, ούτε μπρεζνιεφικό, ούτε κόμμα του Λένιν […] Είμαστε Κομμουνιστικό Κόμμα, ούτε σταλινικό, ούτε λενινιστικό, ούτε τίποτα από αυτά.

Αλέκα Παπαρήγα [1].

Πώς είναι δυνατό σε περίοδο οξύτατης καπιταλιστικής κρίσης οι βασικοί πυλώνες του αστικού συστήματος να χάνουν 3.500.000 ψήφους στις πρόσφατες εκλογές και το ΚΚΕ να μην καρπώνεται τίποτα; Στο παρόν κείμενο θα επιχειρήσουμε μια πρώτη απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.

Είναι κοινός τόπος πως διανύουμε μια ιστορική φάση διόλου συνηθισμένη. Ωστόσο, αυτή τη φάση πρέπει να την δούμε ενταγμένη σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, οι απαρχές του οποίου βρίσκονται στη δεκαετία του 1970:

1. Το 1974 και 1975 σημειώνεται η πρώτη, για τον καπιταλισμό κρίση, μετά το πέρας του Β΄ παγκόσμιου πολέμου.

2. Η δεκαετία του 1980 σηματοδοτείται από την αποφασιστική αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του καπιταλισμού (από τον κεϋνσιανισμό μεταβαίνουμε στο νεοφιλελευθερισμό με πρωταγωνιστές το Ρέιγκαν και τη Θάτσερ).

3. Τη διετία 1989-1991 διαλύονται όλες οι σοσιαλιστικές χώρες, η μια μετά την άλλη και το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα εισέρχεται σε βαθιά κρίση.

Α. ΤΟ ΚΚΕ ΣΤΟΝ ΚΥΚΕΩΝΑ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ

Η αριστερά στην Ελλάδα δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τις θυελλώδεις εξελίξεις: το ΚΚΕ υπέστη δυο διασπάσεις. Η μια, το 1989, ήταν από τα «αριστερά» και η άλλη, το 1991, ήταν από τα δεξιά (ΝΑΡ και ΣΥΝ αντίστοιχα).

Το ΚΚΕ έκτοτε έδρασε σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Διακυβεύτηκε η ίδια του η ύπαρξη. Ωστόσο, κράτησε τα σύμβολά του, την κοσμοθεωρία του, δεν υποχώρησε στις δυσκολίες. Αντιστάθηκε στο φρενήρη εθνικισμό που διοχετεύτηκε στην ελληνική κοινωνία με αφορμή τα Σκόπια, επέμενε να αποκαλύπτει τη φύση και το ρόλο της ΕΟΚ/ΕΕ, δούλεψε μέσα στην εργατική τάξη, δημιούργησε το ΠΑΜΕ, παρενέβη με αποφασιστικότητα στο νεολαιίστικο και αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, ανασυγκρότησε τις κομματικές του οργανώσεις, υπερασπίστηκε το σοσιαλισμό και προπαγάνδισε το σοσιαλιστικό όραμα. Χάρη στην αυταπάρνηση των μελών του το κόμμα ορθοπόδησε.

Βεβαίως πολλοί έχουν καταλάβει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν σημειώθηκαν σοβαρές αλλαγές στον τρόπο που πορεύεται πλέον το ΚΚΕ και οι οποίες έχουν τροποποιήσει άρδην το χαρακτήρα του κόμματος.

Στο παρόν κείμενο θα επιχειρήσουμε μια πρώτη κωδικοποίηση αυτών των αλλαγών.

Β.  Η ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΜΑΤΟΣ

Η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ έχει ουσιαστικά ταυτίσει την τακτική με τη στρατηγική ή σε κάθε περίπτωση τα έχει αποσυνδέσει. Ας δούμε αρχικά πώς το έχει κάνει μέσω της παραβίασης του Προγράμματός του.

1. Το Πρόγραμμα ενός κομμουνιστικού κόμματος είναι προϊόν απόφασης προγραμματικού συνεδρίου. Το υπάρχον πρόγραμμα του ΚΚΕ ψηφίσθηκε στο 15ο συνέδριο και ανάμεσα στα άλλα δίνει κατεύθυνση για τη δημιουργία ενός Αντιιμπεριαλιστικού-Αντιμονοπωλιακού-Δημοκρατικού Μετώπου (εφεξής ΑΑΔΜ): «Η διαδικασία συγκρότησης του Μετώπου πραγματοποιείται στο έδαφος του αγώνα για οξυμένα λαϊκά προβλήματα […] Το Μέτωπο στην αρχική του φάση ξεκινά σαν συσπείρωση κυρίως κοινωνικών δυνάμεων γύρω από αντιιμπεριαλιστικά αντιμονοπωλιακά αιτήματα και στόχους, από επιμέρους μέτωπα πάλης, που κινητοποιούν διάφορα τμήματα των εργαζομένων προς ένα ενιαίο ισχυρό  λαϊκό ρεύμα […] Το ΚΚΕ επιδιώκει τη συνεργασία με πολιτικές δυνάμεις που αποδέχονται την αναγκαιότητα σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό και τα πολυεθνικά μονοπώλια, υπερασπίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων, τη λαϊκή κυριαρχία και ανεξαρτησία της χώρας» [2].

Η ηγεσία του ΚΚΕ έχει παραβιάσει με αντιδημοκρατικό τρόπο την παραπάνω κατεύθυνση. Όχι μόνο δε χρησιμοποιείται καθόλου πλέον ως όρος το ΑΑΔΜ, αλλά καταργήθηκε στην πράξη οποιαδήποτε προσπάθεια συγκρότησής του.

Αυτό που σήμερα κάνει η ηγεσία του κόμματος, είναι να βάζει το μισό κόμμα (ΠΑΜΕ) να καλεί το άλλο μισό (ΜΑΣ, ΠΑΣΥ, ΠΑΣΕΒΕ, ΟΓΕ) σε «κοινούς» αγώνες και να δημιουργεί τις Λαϊκές Επιτροπές που επί της ουσίας αποτελούνται από τις κομματικές οργανώσεις και τους οπαδούς του κόμματος. Προφανώς το πνεύμα του Προγράμματος που περιγράψαμε παραπάνω δεν έχει καμία σχέση με ό,τι πραγματοποιείται σήμερα.

2. Η ηγεσία του ΚΚΕ έχει πετάξει στον «κάλαθο των αχρήστων» την πάγια θέση περί εξαρτημένης Ελλάδας που είναι διαπίστωση και του Προγράμματος σύμφωνα με το οποίο «Η Ελλάδα βρίσκεται σε ενδιάμεση και εξαρτημένη θέση στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα» [3]. Η παραβίαση του Προγράμματος πραγματοποιήθηκε στα δυο τελευταία συνέδρια του κόμματος. Στο 17ο συνέδριο διαπιστώθηκε ότι «ενισχύθηκαν βασικά γνωρίσματα του ιμπεριαλιστικού σταδίου του ελληνικού καπιταλισμού[…]» [4]. Στο 18ο συνέδριο η παραβίαση του Προγράμματος είναι ακόμη πιο εμφανής, αφού εξαφανίζεται ο χαρακτηρισμός του εξαρτημένου ελληνικού καπιταλισμού [5].

Η ηγεσία του ΚΚΕ έχει υιοθετήσει πλέον τη θεωρία της αλληλεξάρτησης που διατυπώθηκε στο παρελθόν από τον ελληνικό τροτσκισμό και πάσης φύσεως μικροαστικά σχήματα. Με βάση αυτό το σχήμα η Ελλάδα δεν είναι εξαρτημένη, αλλά ιμπεριαλιστική χώρα! Εμμένει, μάλιστα, σε αυτό το δογματικό σχήμα όταν η τρόικα «οργώνει» την Αθήνα και καθορίζει στο ελληνικό πολιτικό αστικό σύστημα πότε θα κάνει εκλογές, ο Ράιχενμπαχ έχει ρόλο διοικητή ενός προτεκτοράτου και τα μνημόνια που έχουν επιβληθεί υποθηκεύουν την ελληνική δημόσια περιουσία στον ιμπεριαλισμό.

Η θεωρία της αλληλεξάρτησης οδήγησε τα τροτσκιστικά σχήματα να αποκηρύσσουν στο παρελθόν (και τα οδηγεί και στο παρόν) τους αγώνες του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και να λένε πως ο πατριωτικός-αντιιμπεριαλιστικός αγώνας του ελληνικού λαού ήταν αντιδραστικός και απόρροια του «σταλινικού δογματισμού». Σωστή, κατά τη γνώμη τους ήταν η γραμμή με βάση την οποία έπρεπε ο ελληνικός λαός να καλεί σε συναδέλφωση τα «ταξικά μας αδέλφια», δηλαδή τους Γερμανούς. Η ιστορία, όμως, είναι αμείλικτη: ο λαός καταδίκασε στο ιστορικό περιθώριο τον τροτσκισμό, ενώ το ΕΑΜ είχε μαζί του το 90% του ελληνικού λαού. [6].

Γ. Η ΤΑΥΤΙΣΗ ΤΑΚΤΙΚΗΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΛΕΝΙΝΙΣΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ

1. Σε όλες τις παρεμβάσεις του κόμματος, η επωδός είναι η λαϊκή εξουσία, δηλαδή η δικτατορία του προλεταριάτου. Έτσι, από την κεντρική πολιτική σκηνή μέχρι και το τελευταίο σωματείο, όρος για κοινή πάλη δεν είναι η αποδοχή ενός αντιμονοπωλιακού-αντιιμπεριαλιστικού συνεκτικού «πακέτου» αιτημάτων που θα βοηθήσει την εργατική τάξη και το λαϊκό κίνημα να προσεγγίσει το στόχο της κοινωνικής επανάστασης, αλλά ο ίδιος ο στρατηγικός στόχος.

2. Εδώ και καιρό η ηγεσία του ΚΚΕ φαίνεται πως έχει αποφασίσει την ίδρυση «κόκκινων» συνδικάτων. Σε χώρους όπου υπάρχουν σωματεία που δε βρίσκονται υπό τον έλεγχο του κόμματος, δημιουργούνται παράλληλα άλλα σωματεία προκειμένου «να ενισχυθεί ο ταξικός προσανατολισμός του κινήματος». Τέτοιες απόπειρες έχουν σημειωθεί στο χρηματοπιστωτικό τομέα, στην ιδιωτική εκπαίδευση, στους ΟΤΑ και αλλού με πενιχρότατα αποτελέσματα, για να μην πούμε με αρνητικά [7].

Το «περίεργο» της όλης υπόθεσης είναι πως υπάρχει ιστορική εμπειρία από τέτοιου είδους εγχειρήματα που απέτυχαν παταγωδώς και στα οποία άσκησε δριμύτατη κριτική ο Λένιν: «Τον αγώνα όμως ενάντια στην “εργατική αριστοκρατία” τον διεξάγουμε εξ’ ονόματος της εργατικής μάζα και για να την τραβήξουμε με το μέρος μας. Τον αγώνα ενάντια στους οπορτουνιστές και σοσιαλσωβινιστές αρχηγούς τον διεξάγουμε για να τραβήξουμε  την εργατική τάξη με το μέρος μας. Θα ήταν ανοησία να ξεχνά κανείς αυτή τη στοιχειώδη και εξόφθαλμη αλήθεια. Και ακριβώς τέτοια ανοησία κάνουν οι “αριστεροί”  Γερμανοί κομμουνιστές, που από τον αντιδραστικό και αντεπαναστατικό χαρακτήρα των ηγετικών κύκλων των συνδικάτων βγάζουν το συμπέρασμα ότι…οι κομμουνιστές πρέπει να βγουν από τα συνδικάτα!! να αρνούνται να δουλέψουν μέσα σε αυτά!! να δημιουργήσουν νέες, επινοημένες μορφές εργατικής οργάνωσης!! Αυτό είναι ασυγχώρητη βλακεία, που ισοδυναμεί με την πιο μεγάλη υπηρεσία που μπορούν να προσφέρουν οι κομμουνιστές στη αστική τάξη […] Να μη δουλεύεις μέσα στα αντιδραστικά συνδικάτα σημαίνει να εγκαταλείπεις  τις λειψά αναπτυγμένες ή καθυστερημένες εργατικές μάζες στην επιρροή των αντιδραστικών ηγεσιών, των πρακτόρων της αστικής τάξης, των αριστοκρατών εργατών ή των αστοποιημένων “εργατών” […] Η ανόητη ακριβώς “θεωρία” για τη μη συμμετοχή των κομμουνιστών στα αντιδραστικά συνδικάτα δείχνει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο πόσο επιπόλαια οι “αριστεροί” κομμουνιστές αντικρίζουν το ζήτημα της επιρροής πάνω στις “μάζες” και πόση κατάχρηση κάνουν με τις κραυγές τους της λέξης “μάζα”. Για να μπορέσεις να βοηθήσεις τις “μάζες” και να κατακτήσεις τη συμπάθειά τους, την αγάπη τους και την υποστήριξή τους δεν πρέπει να φοβάσαι τις δυσκολίες […] αλλά να δουλεύεις υποχρεωτικά εκεί που είναι οι μάζες» [8], οι υπογραμμίσεις του Λένιν.

3. Ίσως η πιο ακραία έκφραση της στροφής της πολιτικής του ΚΚΕ συμπυκνώνεται στην απόφαση της ηγεσίας του να κηρυχτεί από το ΠΑΜΕ πανελλαδική απεργία το Δεκέμβριο του 2009 και να υποχρεωθούν τα κομματικά μέλη σε συμμετοχή στην απεργία και στις περιπτώσεις που το σωματείο τους δεν είχε ανάλογη απόφαση! Πρόκειται για μία κατεύθυνση που δεν έχει προηγούμενο ούτε στα ελληνικά, ούτε από όσο ξέρουμε στα παγκόσμια δεδομένα. Δεν αναφερόμαστε φυσικά στο ότι κηρύχτηκε απεργία, κόντρα στην κυβερνητική κι εργοδοτική ΓΣΕΕ, αλλά στο ότι υποχρεώθηκαν πολλά κομματικά μέλη να απεργήσουν χωρίς απόφαση σωματείου.

Το πόσο εκτός τόπου και χρόνου ήταν αυτή η απόφαση, φάνηκε και από το τι ακολούθησε: η ηγεσία του ΚΚΕ δεν τόλμησε να επαναλάβει αυτό το εγχείρημα, παρά τους διθυράμβους που ακολούθησαν την απεργία του ΠΑΜΕ. Η ερώτηση, όμως, δεν μπορεί να αποφευχθεί:αφού ο προσανατολισμός αυτός (απεργία χωρίς απόφαση σωματείου) βοήθησε το κίνημα, κατά τις εκτιμήσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ, γιατί δεν επαναλήφθηκε; Και γιατί μετά από αυτή την ιδιόμορφη απεργία, έχοντας μπροστά μας τη χειρότερη περίοδο επίθεσης του κεφαλαίου στη μεταπολεμική Ελλάδα, η ηγεσία του ΚΚΕ περίμενε την ξεπουλημένη ΓΣΕΕ να κηρύξει απεργία, χωρίς να κάνει τίποτα επί της ουσίας; Κι επιπλέον: γιατί έσπασε την απεργία των ναυτεργατών προς μεγάλη έκπληξη αυτού του τμήματος της εργατικής τάξης, ίσως και της άρχουσας τάξης; Γιατί δεν τόλμησε στα μέλη του-επαγγελματοβιοτέχνες να βάλει καθήκον για κλείσιμο των μαγαζιών τους δύο ημερών όταν πραγματοποιήθηκε η 48ωρη απεργία της ΓΣΕΕ;

4. Οι επιπτώσεις από την αναθεώρηση της θέσης του κόμματος για την εξάρτηση είναι σοβαρές: έχει καταργηθεί η πάλη γύρω από αντιιμπεριαλιστικούς στόχους, σχήματα όπως η ΕΕΔΥΕ τείνουν προς κατάργηση, έχει αλλάξει η θέση  για έξοδο από την ΕΕ (συναρτάται με τη λαϊκή εξουσία), ακόμη κι αυτά τα αντιαμερικανικά συνθήματα τείνουν να εξαφανιστούν. Έτσι, στην πραγματικότητα κοινωνικές συσπειρώσεις δεν μπορούν να επιτευχθούν και η όποια συσπείρωση γίνεται με βάση τα κομματικά μέλη και τους ψηφοφόρους του κόμματος, σε μια εποχή που η ενότητα στη βάση είναι απολύτως αναγκαία, όρος ύπαρξης του κινήματος θα λέγαμε.

5. Η ηγεσία του ΚΚΕ αρνείται τη δυνατότητα κατακτήσεων με τη σημερινή πάλη: «[…] Η λύση στα προβλήματα, η αισθητή ανακούφιση, η βελτίωση, η αλλαγή υπέρ των εργαζομένων, για όλα αυτά δεν μπορεί να υπάρξει πρόταση θεωρώντας όλα τα άλλα πράγματα στατικά, εντός των ορίων της σημερινής πολιτικής. Όχι γιατί δε θα θέλαμε να υπάρχει βελτίωση. Γιατί να μη θέλουμε; Κι αν θέλετε να φανεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος του ΚΚΕ σε μια άμεση βελτίωση και να καταγραφεί έτσι. Θα έπρεπε να είμαστε πολιτικά ηλίθιοι για να μην το θέλουμε αυτό. Όμως, αντικειμενικά δε γίνεται(!)» [9].

Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι αυτή η άποψη είναι πρωτοφανής για ένα κομμουνιστικό κόμμα και ποτέ στο παρελθόν δε θυμόμαστε να έχει ειπωθεί κάτι παρόμοιο.

6. Υπάρχουν ακόμη ορισμένα «μεμονωμένα» περιστατικά που δύσκολα μπορούν να ερμηνευτούν (χωρίς να σημαίνει ότι δεν επιδέχονται ερμηνείας). Ένα πρώτο περιστατικό έλαβε μέρος κατά τον Απρίλιο του 2011 όταν πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για το συνέδριο της ΠΣΟ (Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία). Από το βήμα της εκδήλωσης απεύθυναν χαιρετισμό ο Πετσάλνικος, σημαίνον στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και πρόεδρος της Βουλής και ο Σγουρός, νομάρχης Αθηνών. Αυτό ήταν το πρώτο ατόπημα, αλλά το πιο σοβαρό είναι πως πριν να ανέβουν στο βήμα τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ έγινε έκκληση προς τους παρευρισκόμενους να μην τους γιουχάρουν!

Το δεύτερο επεισόδιο σημειώθηκε κατά την ηρωική απεργία των χαλυβουργών. Είναι γνωστό ότι το σωματείο της Ελληνικής Χαλυβουργίας ελέγχεται από το ΠΑΜΕ. Παρ’ όλα αυτά, όταν η νεοναζιστική-φασιστική οργάνωση της Χρυσής Αυγής αποφάσισε να μιλήσει στους εργάτες προσφέροντας μάλιστα επισιτιστική βοήθεια, το σωματείο όχι μόνο της το επέτρεψε, αλλά ο πρόεδρος του σωματείου Σιφωνιός στεκόταν δίπλα στο Χρυσαυγίτη που απευθυνόταν στους απεργούς. Κατόπιν αυτού του περιστατικού, η ηγεσία του ΠΑΜΕ δεν ένιωσε την ανάγκη να ζητήσει συγγνώμη από τους εργάτες και τον ελληνικό λαό, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για αυτό το άνευ προηγουμένου επεισόδιο.

Δ. ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ Η ΣΤΡΟΦΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ Η ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ;

Μόνο φαινομενικά θα λέγαμε, απαντώντας στο παραπάνω ερώτημα. Η στροφή  έχει έντονα δεξιά χαρακτηριστικά παρά την -τύποις- αριστερίστικη παρέκκλιση. Σπεύδουμε να διευκρινίσουμε, βέβαια, πως η οποιαδήποτε οπορτουνιστική στροφή πάντα ή σχεδόν πάντα έχει και δεξιά και «αριστερά» στοιχεία. Ωστόσο, για να κρίνουμε το είδος αυτής της στροφής αναγκαίο κριτήριο είναι η πράξη και όχι οι διακηρύξεις.

1. Η άρνηση συμμετοχής σε συνδικάτα μη ελεγχόμενα από το κόμμα, λειτουργεί διασπαστικά. Δεν πιστεύει στις δυνατότητες των κομμουνιστών να αλλάζουν τις συνειδήσεις των εργατών και τους συσχετισμούς. Άλλωστε, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι τη διάσπαση στο παρελθόν στο παγκόσμιο συνδικαλιστικό κίνημα δεν την έκαναν οι κομμουνιστές. Την πραγματοποιούσαν οι αριστεριστές αλλά κυρίως οι σοσιαλδημοκράτες.

2. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η άποψη που καθυβρίζει κάθε αυθόρμητη κίνηση των μαζών, βγάζοντας στην επιφάνεια έναν ιδιότυπο συντηρητισμό. Η ηγεσία του ΚΚΕ δε στάθηκε κριτικά απέναντι στο ξέσπασμα της ελληνικής νεολαίας το Δεκέμβρη του ’08 ή στην Πλατεία, ως όφειλε, αλλά απορριπτικά. Χαρακτήρισε τις κινήσεις ανώριμες, προβοκατόρικες, μίλησε για νονούς της νύχτας και για εμπόρους ναρκωτικών (συνέντευξη Α. Παπαρήγα στο Alter) κ.α. Επίσης στις σελίδες του Ριζοσπάστη δημοσιεύτηκε ένα απαράδεκτο διήγημα το οποίο εξιλέωνε το δολοφόνο αστυνόμο του Α. Γρηγορόπουλου [10], η Α. Παπαρήγα είπε το περίφημο «στην επανάσταση δε θα σπάσει τζάμι» [11], ο Μ. Μαΐλης έγραψε ότι το αίτημα για κατάργηση των ΜΑΤ είναι οπορτουνιστικό [12], ενώ δεν προβληματίστηκε κανείς όταν ο Καρατζαφέρη, η Μπακογιάννη και αστοί δημοσιογράφοι εξήραν τις θέσεις του ΚΚΕ.

Η Α. Παπαρήγα έκανε την απίστευτη δήλωση σύμφωνα με την οποία «κάποιοι ονειρεύονται να κάνουν όλη την Ελλάδα Κερατέα» [13], ακυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον πραγματικά ηρωικό αγώνα των κατοίκων της Κερατέας που έχουν να επιδείξουν μία σημαντικότατη νίκη ενάντια στη χειρότερη κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών.

Είναι γνωστό πως μία μορφή αντίδρασης που επέλεξε ο λαός το τελευταίο χρονικό διάστημα απέναντι στη δοτή κυβέρνηση είναι η αποδοκιμασία των «επισήμων» στις εθνικές παρελάσεις. Οι κινήσεις αυτές ήταν αυθόρμητες και φανέρωναν τη γνήσια αγανάκτηση των λαϊκών μαζών. Σε κάποιες από τις περιπτώσεις αυτές, οι αντιδράσεις δεν ήταν μόνο συγκινητικές αλλά και πρωτότυπες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μπάντα που παρέκκλινε της τυπικής διαδικασίας και έπαιζε το «σώπα όπου να ’ναι θα σημάνουν οι καμπάνες». Κι όμως η ηγεσία του ΚΚΕ όχι μόνο αποφάσισε την αποχή από τις εκδηλώσεις δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας, ενώ στο παρελθόν οργανωμένα λάμβανε μέρος, αλλά απέτρεπε τον κόσμο να συμμετάσχει σε τέτοιες εκδηλώσεις, μιλώντας για τον κίνδυνο προβοκάτσιας. Βεβαίως, αυτές τις τοποθετήσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ τις αναπαρήγαγαν ευχαρίστως και κατ’ επανάληψη όλα τα αστικά κανάλια [14]. Αν μπροστά στον κίνδυνο της προβοκάτσιας ένας επαναστατικός φορέας αυτοαποκλείεται από τις λαϊκές αγωνιστικές εκδηλώσεις, στο τέλος θα κλειστεί στον εαυτό του και θα απομονωθεί από κάθε πρωτοπορία που δημιουργείται στην πορεία της ταξικής πάλης, αν δεν το έχει κάνει ήδη.

Στο ίδιο κλίμα ήταν και η ανακοίνωση του γραφείου τύπου του ΚΚΕ για το λεγόμενο «κίνημα της πατάτας» [15]. Ενώ δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσει το ΚΚΕ α) για την ανάγκη αυτοοργάνωσης του λαού, β) για την ανάγκη ανασύστασης των συνεταιρισμών, γ) για τον παρασιτικό ρόλο των μεσαζόντων, δ) για την ιστορική εμπειρία του ΕΑΜ που συσπείρωσε λαϊκές μάζες με τα συσσίτια, τονίζοντας παράλληλα πως μέσα από το «κίνημα της πατάτας» δεν μπορούν να εξιλεωθούν δήμαρχοι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και ότι τέτοιες κινήσεις δεν μπορούν να λύσουν συνολικά το πρόβλημα, αναλώθηκε σε μία συλλήβδην καταδίκη αυτής της κίνησης.

3. Η απόρριψη της δυνατότητας να έχει σήμερα το εργατικό κίνημα κατακτήσεις είναι στην πραγματικότητα μια δεξιά θέση, αφού γεμίζει με απαισιοδοξία όποιον έχει την πρόθεση να παλέψει για το μεροκάματο, τις εργοδοτικές αυθαιρεσίες, την υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας. Έτσι, επί της ουσίας η πάλη για τα καθημερινά υποβαθμίζεται μέχρι εξαφάνισης και η λύση των προβλημάτων της εργατικής τάξης ανάγεται σε ένα μακρινό μέλλον.

4. Ακόμη, όμως, κι αυτό το μακρινό μέλλον είναι θολό και ασαφές. Η ηγεσία του ΚΚΕ χρησιμοποιεί τον όρο λαϊκή εξουσία αντί της δικτατορίας του προλεταριάτου. Αλλά οι κατηγορίες «λαός» και «εργατική τάξη» δεν ταυτίζονται, όπως είναι γνωστό. Παράλληλα, η ηγεσία του ΚΚΕ δε διευκρινίζει ότι η δικτατορία του προλεταριάτου προϋποθέτει σύγκρουση και μάλιστα ένοπλη (εσχάτως επιλέχτηκε το εργατική-λαϊκή εξουσία, που ωστόσο δε λύνει το πρόβλημα, αλλά μάλλον εντείνει τις συγχύσεις).

5. Όσον αφορά στην καπιταλιστική κρίση, η ηγεσία του ΚΚΕ αρνήθηκε αρχικά να υιοθετήσει τη θέση για διαγραφή του χρέους, θεώρησε ψευτοδίλημμα το ερώτημα για ευρώ ή για εθνικό νόμισμα, διατύπωσε πλήθος αντιφατικών θέσεων σχετικά με το ζήτημα εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, ενώ ως άμεση πολιτική πρόταση προέβαλε τις εκλογές. Στη συνέχεια διόρθωσε κάποια από αυτά, αλλά η ευκολία αλλαγής θέσεων δε δείχνει παρά την οπορτουνιστική παλινδρόμηση της ηγεσίας του κόμματος.

6. Οι συνεχείς επικλήσεις στη λαϊκή εξουσία και λαϊκή οικονομία δε φέρνουν πιο κοντά το στρατηγικό στόχο, αντιθέτως τον απομακρύνουν γιατί δεν αναζητούν τους πιο πρόσφορους δρόμους που θα ενοποιήσουν αρχικά την πλειονότητα της εργατικής τάξης και στη συνέχεια των λαϊκών στρωμάτων. Ο Λένιν δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το αν υπάρχουν «καθαρές» επαναστατικές διαδικασίες, αφού αντιλαμβάνεται ότι η ζωή είναι πολύ πιο πλούσια από κάθε θεωρητικό σχήμα: «Όλα τα έθνη θα φτάσουν στο σοσιαλισμό, αυτό είναι αναπόφευκτο, αλλά δε θα φτάσουν όλα εντελώς. με τον ίδιο τρόπο, το καθένα θα εισάγει μια ιδιομορφία στη μια ή στην άλλη μορφή δημοκρατίας, στη μια ή στην άλλη ποικιλομορφία της δικτατορίας του προλεταριάτου, στον ένα ή στον άλλο ρυθμό των σοσιαλιστικών μετασχηματισμών των διάφορων πλευρών της κοινωνικής ζωής» [16].

Και σε άλλο σημείο: «Γιατί, όταν νομίζει κανείς ότι μπορεί να νοηθεί κοινωνική επανάσταση χωρίς εξεγέρσεις των μικρών εθνών στις αποικίες και στην Ευρώπη, χωρίς επαναστατικές εκρήξεις μιας μερίδας των μικροαστών με όλες τις προλήψεις τους, χωρίς  κίνημα των μη συνειδητών προλεταριακών και μισοπρολεταριακών μαζών ενάντια στο τσιφλικάδικο, εκκλησιαστικό, μοναρχικό, εθνικό κ.τ.λ. ζυγό, όταν σκέπτεται κανείς έτσι, σημαίνει ότι απαρνείται την κοινωνική επανάσταση. Είναι σαν να πρόκειται να συνταχθεί από το ένα μέρος ένας στρατός που θα πει: “εμείς είμαστε υπέρ του σοσιαλισμού”, και από το άλλο, ένας άλλος στρατός που θα πει: “εμείς είμαστε υπέρ του ιμπεριαλισμού”, κι αυτό φαντάζονται ότι θα είναι κοινωνική επανάσταση!! […].

» Όποιος περιμένει μια “καθαρή” κοινωνική επανάσταση δε θα την δει ποτέ του. Αυτός είναι επαναστάτης στα λόγια που δεν καταλαβαίνει τι θα πει αληθινή επανάσταση» [17] (οι υπογραμμίσεις στο πρωτότυπο).

Συμπέρασμα: ένας τρόπος απεμπόλησης του στρατηγικού στόχου, είναι η επαναστατική λογοκοπία καθώς και η εξαφάνιση της τακτικής και των ενδιάμεσων αιτημάτων κι ενός μεταβατικού προγράμματος. Τελικά όλα αυτά οδηγούν στην απραξία και στη δεξιά πολιτική.

Ε. ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Βεβαίως όλα αυτά που περιγράψαμε δε θα μπορούσαν παρά να συνοδεύονται από σοβαρότατες αλλαγές και στη λειτουργία του κόμματος. Οι αλλαγές αυτές έχουν κωδικοποιηθεί σε δύο βασικά κείμενα που δημοσιεύτηκαν στο Ριζοσπάστη. Το ένα ήταν της Ε. Μπέλλου. Σε αυτό το άρθρο υποβιβάζεται η λενινιστική αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού σε καθαρό συγκεντρωτισμό. Γράφει χαρακτηριστικά: :«Οι οπορτουνιστικές εκφορές της αστικής ιδεολογίας αρέσκονται στο να παραμυθιάζουν για τον αποφασιστικό ρόλο της κομματικής βάσης. Η πραγματικότητα είναι ότι ο συγκεντρωτισμός στη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμες στιγμές είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλισθεί η ενότητα θέλησης και δράσης, η αποτελεσματικότητα του πιο σκληρού ταξικού αγώνα. Συγκεντρωτισμός και πειθαρχία σε αυτόν σημαίνει οργανωτική μετουσίωση της ιδεολογικής-πολιτικής πρωτοπορίας»[18].

Στο όνομα των κρίσιμων στιγμών η ΕΜ ακυρώνει το ρόλο της βάσης και μετατρέπει το κόμμα σε ένα γραφειοκρατικό μόρφωμα όπου κάποιοι αποφασίζουν και κάποιοι εκτελούν[19].

Το δεύτερο κείμενο είναι του Δ. Γόντικα στο οποίο το μέλος του ΠΓ μετατρέπει το κόμμα σε μια μεταφυσική ιδέα, κάτι το ιερό. Αναφέρεται α) σε «συνέπεια λόγων και έργων» όταν η ίδια η ηγεσία έχει παραβιάσει κατ’ επανάληψη καταστατικό και πρόγραμμα, β) μιλάει για υποταγή στη συλλογική σκέψη (προσοχή! Όχι στις συλλογικές αποφάσεις) ενώ υπονοεί πως οι κριτικές φωνές είναι επηρεασμένες από την αστική και μικροαστική ιδεολογία, γ) μιλάει για τον κίνδυνο του οπορτουνισμού όταν η σημερινή πολιτική που έχει επιβάλλει η ηγεσία του κόμματος είναι οπορτουνιστική [20].

Η ηγεσία του ΚΚΕ πιεσμένη συχνά από την ίδια τη ζωή, τους οπαδούς και τα μέλη του κόμματος, έχει προβεί σε μικρό χρονικό διάστημα σε εντυπωσιακές μεταστροφές:

α) αρχικά επιτέθηκε σε όσους προώθησαν το «δεν πληρώνω», ενώ στη συνέχεια υιοθέτησε την πάλη για την άρνηση πληρωμής στα χαράτσια,

β) όταν πρωτοδιατυπώθηκε το αίτημα από διάφορους φορείς, «να πέσει η κυβέρνηση», η ηγεσία του ΚΚΕ εξαπέλυσε τα πυρά της εναντίον τους αλλά εδώ και μερικούς μήνες θέτει το ίδιο αίτημα,

γ) σε όλες τις κινητοποιήσεις που έγιναν και που γέμισαν το Σύνταγμα, το κόμμα είτε στεκόταν μακριά, είτε έφευγε σαν κυνηγημένο, είτε απλώς δε συμμετείχε. Στις κάποιες από τις τελευταίες απεργιακές κινητοποιήσεις, όμως, η πίεση ήταν τέτοια που αναγκάστηκε να σταθεί στην Πλατεία έστω και για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα,

δ) ενώ κάθε έννοια εθνικής ανεξαρτησίας εξοβελίστηκε στο πυρ το εξώτερον, η ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στις 13/10/2011 θέτει ζήτημα εθνικής κυριαρχίας,

ε) υπήρξαν κινητοποιήσεις (ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ) στις οποίες τα μπλοκ του ΠΑΜΕ δεν πορεύτηκαν ξεχωριστά, αλλά από κοινού με τις άλλες δυνάμεις,

στ) αφού υπήρξε η ανακοίνωση του γραφείου τύπου που καταδίκαζε το «κίνημα της πατάτας», ήρθε η μερική διόρθωση δια στόματος της Α. Παπαρήγα  (συνέντευξη  στο Real fm, στο Ν. Χατζηνικολάου).

Οι παραπάνω αλλαγές είναι καιροσκοπικές και αυτό που κυριαρχεί είναι μια πολιτική απομονωτισμού. Η ηρωική ιστορία του ΚΚΕ, η οργανωτική του υπεροχή σε σχέση με τις άλλες δυνάμεις της αριστεράς και η ανιδιοτέλεια των μελών του δε διασφαλίζουν την ορθότητα της σημερινής γραμμής του. Και αυτό συμβαίνει γιατί η ηγεσία του έχει ξεπεραστεί από την ιστορία.

Το κυριότερο, όμως, είναι πως σήμερα εκτυλίσσεται η χειρότερη αντεργατική επίθεση που υπέστη η εργατική τάξη και τα καταπιεζόμενα στρώματα από τη λήξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Σε αυτή την ιστορική φάση το κομμουνιστικό κόμμα όφειλε να σχεδιάσει εκείνη την πολιτική που θα οργάνωνε την υπεράσπιση, την άμυνα, την αντεπίθεση της εργατικής τάξης. Να σκεφτεί εκείνους τους δρόμους που θα μαζικοποιούσαν τα εργατικά σωματεία, που θα δημιουργούσαν κοινωνικά συσσωματώματα που θα μπορούσαν να έλξουν ευρύτερες μάζες για να τις βάλει στον αγώνα. Να συγκροτήσει σε τελική ανάλυση ένα ρωμαλέο ΑΑΔΜ.

Στο επόμενο χρονικό διάστημα, πιθανώς το ΚΚΕ  θα συνεχίσει να υποχωρεί στους κινηματικούς δείκτες [21]. Όπως όλοι γνωρίζουμε το οξυγόνο για ένα επαναστατικό κόμμα δεν είναι κατά κύριο λόγο οι αστικές εκλογές (που ασφαλώς δεν πρέπει να υποτιμώνται), αλλά το αν μαζικοποιούνται τα συνδικάτα, το αν εντάσσονται νέοι εργάτες στις γραμμές του, το αν πυκνώνουν οι απεργίες και βρίσκονται σε σωστή κατεύθυνση, το αν συγκροτεί μέτωπα που απαντάνε στις απαιτήσεις των καιρών και σε τελική ανάλυση το αν προετοιμάζει σωστά την κοινωνική επανάσταση.

Οδυσσέας Πραξιάδης

Σημείωση δική μας : Διαφωνούμε με τις διατυπώσεις περί φρενήρη εθνικισμού στην περίπτωση των συλλαλητηρίων για την ονομασία των Σκοπίων.Δικές μας οι επισημάνσεις στο κείμενο. 

ΠΗΓΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

Παραπομπές

[1] Ριζοσπάστης, 6/11/2008.

[2] Πρόγραμμα του ΚΚΕ, σελ.28-29, Αθήνα 1996.

[3] Πρόγραμμα του ΚΚΕ, σελ. 19, Αθήνα 1996.

[4] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ στο 17ο συνέδριο, θέση 9, Οκτώβρης 2004, ένθετο στοΡιζοσπάστη.

[5] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 18ο συνέδριο, ΚΟΜΕΠ τ.6, 2008.

[6] Βλέπε χαρακτηριστικά Πουλιόπουλος Παντελής, Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική επανάσταση στην Ελλάδα, εκδ. Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη. Στην ακραία του εκδοχή ο τροτσκισμός εκπροσωπήθηκε από τον ανεκδιήγητο Άγι Στίνα. Βλέπε χαρακτηριστικά Στίνας Άγις,Αναμνήσεις, εκδ. Ύψιλον, 1985.

[7] Βλέπε χαρακτηριστικά Λένιν, Άπαντα, Ο «Αριστερισμός»,  παιδική αρρώστια του κομμουνισμού, τ. 41, σελ, 29-39 εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

[8] Λένιν, Άπαντα, τ. 41, σελ. 36

[9] Συνέντευξη Α. Παπαρήγα στο Mega, Ριζοσπάστης, 16/4/10.

[10] «Το λάθος τηλεφώνημα ενός φονιά», Ριζοσπάστης, 28/12/2008.

[10] Συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2009, Ριζοσπάστης, 23/12/2008.

[11] Μαΐλης Μάκης, «Μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι» ή ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων;, Ριζοσπάστης, 8/1/2009.

[12] Ριζοσπάστης, 29/2/2012.

[13] Ριζοσπάστης, 11/3/2012.

[14] Ριζοσπάστης, 2/3/2012.

[15] Ριζοσπάστης, 19/4/2011.

[16] Λένιν Β.Ι., Άπαντα, Σχετικά με τη γελοιογραφία του μαρξισμού, τ. 30, σελ. 123, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

[17] Λένιν Β.Ι., Άπαντα, Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση, τ. 30, σελ. 54, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

[18] Ριζοσπάστης, 23/2/11.

[19] Μπέλλου Ελένη, «Για το κομμουνιστικό κόμμα στον 21ο αιώνα. Ιδεολογική κρίση-Προγραμματική ανασυγκρότηση», Ριζοσπάστης, 27/2/2011.

[20] Γόντικας Δημήτρης, «Το ηθικό κύρος των κομμουνιστών», Ριζοσπάστης, 29/2/2012.

[21] Σε μια σειρά εργατικών χώρων οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ σημειώνουν σοβαρή κάμψη (Ναυπηγεία, Νοσοκομεία, Μέταλλο, Οικοδόμοι). Επιπλέον, η κυκλοφορία του Ριζοσπάστηέχει «πιάσει ιστορικά χαμηλά». Σοβαρότατος κινηματικός δείκτης είναι και η παρέμβαση στη νεολαία που πλέον είναι πολύ φτωχή σε σχέση με πρότερες περιόδους. Είναι φανερό από τις κινητοποιήσεις ότι η ΚΝΕ αδυνατεί να συσπειρώσει πλατιές μάζες νεολαίας και διέρχεται μία φάση σοβαρής κάμψης. Είναι χαρακτηριστικό πως στις φοιτητικές-σπουδαστικές εκλογές σε διάστημα τριών ετών η ΠΚΣ έχει απολέσει  περίπου 8.000 ψήφους!